سیرک سر، گردنه

سیرک‌سر، گردنه \ gardane-ye sīrak-sar \ ، گردنه‌ای با ارتفاع 371‘2 متر از سطح دریا، در فاصلۀ 200‘4 متری شرق روستای علایین، و 200‘2 متری غرب روستای ایرا. 
از غرب گردنۀ سیرک‌سر، آبریزی آغاز می‌شود که پس از طی حدود 16 کمـ ، سرانجام بـه سد لتیان و رودخانۀ جاجرود منتهی می‌شود. این آبریز که می‌توان آن را یک رودخانۀ فصلی نامید، در مسیر خود از شرق به غرب، علایین، لواسان، چهارباغ، شاه‌نشین و لومبون نامیده می‌شود و به‌جز روستاهای دانا، کَلَک‌در و پورزند که تازه‌ساز هستند، سایر روستاهای منطقۀ لواسان بزرگ در شمال آن واقع شده‌اند. در فاصلۀ جنوب غربی تا جنوب شرقی این رودخانه، کوههای آرای بزرگ و آرای کوچک قرار دارند؛ در شرق آن، کوههای مَلِک‌چشمه و نُسُم هستند و سرانجام کوههای سیری در جنوب روستای ایرا دیده می‌شوند. 
آبریز سمت شرقی گردنۀ سیرک‌سر به سوی شرق جریان دارد و رودخانۀ فصلی دیگری را به وجود می‌آورد که از جنوب روستای ایرای لواسان عبور کرده و از آنجا وارد محدودۀ شهرستان دماوند شده، و پس از عبور از جنوب روستاهای جَوَرد، آردینه و وسکاره از غرب شهر رودهن به سمت جنوب امتداد می‌یابد و سرانجام به رودخانۀ ایوانکی در گرمسار می‌ریزد. این رودخانه در ابتدای مسیر خود، هراز نامیده می‌شود، اما در ادامه آن را به نام روستاهایی که از مجاورشان عبور می‌کند نیز می‌خوانند. 
در شمال گردنۀ سیرک‌سر، کوههایی وجود دارد که نامشان گت‌سی، اسبی‌کَلَک و مگسی‌کمر است. گردنۀ سیرک‌سر در حدفاصل منطقۀ دماوند و لواسان، نقشی مانند گردنۀ امامزاده هاشم در جادۀ هراز و گدوک فیروزکوه بین استانهای تهران و مازندران دارد. 

ناصر پازوکی طرودی